Çocuklar İçin Felsefe (P4C) Nedir?

1960’lı yıllarda, Amerikalı felsefe profesörü Matthew Lipman derslerinde öğrencilerinin akıl yürütme becerilerinin yetersiz olduğunu gördükten sonra, doğru düşünmeyi öğrenmek için üniversite sıralarının geç olduğunun farkına varır. Bu farkındalıktan hareketle Lipman, Çocuklar İçin Felsefe (P4C) pedagojisini başlatır.

Matthew Lipman ve takipçilerinden Ann Sharp bu pedagojiyi geliştirirken, Sokratik Diyalog yöntemini temele alırlar. Bu yöntemde, başlangıçta karşımızdaki kişinin hiçbir şey bilmediği varsayılır ve ona sorular sorarak düşünmesi ve sorgulaması sağlanır.

P4C yönteminde soruşturan bir topluluk (Community of Inquiry) oluşturulur. Öğretmen burada “Kolaylaştırıcı” olarak adlandırılır. Kolaylaştırıcı tarafından yönlendirici sorular sorularak desteklenen soruşturma sırasında, kolaylaştırıcı soruşturmayı kontrol altında tutmaz. Çocuklar soruşturma sırasında, sorular sormaya, sorular üzerinde düşüncelerini ifade etmeye ve birbirlerini dinlemeye yönlendirilirler.

1990’lı yıllarda Alman felsefeci ve eğitmen Karin Murris, Lipman ile çalışmaya başlar. Murris yaptığı çalışmaların sonucunda, felsefenin okul öncesi çocuklar için uygulanabilir hale gelmesini sağlamıştır. Küçük çocuklarla felsefe yapma olanağı sağlayan, hikaye kitapları geliştirmenin yanında, çocuklarla uygulamalar yapmıştır.

Çocuklar için felsefe ya da çocuklarla felsefe yetişkinlerin rehberliğinde çocukların, deneyimleriyle ilişkili olarak çoğunlukla çocuk kitapları, hikâyeler vb aracılığıyla felsefe soruları üzerine tartışmalarıdır. Çocuklar hep birlikte mutluluk, dostluk, haksızlık gibi günlük yaşamlarında yer alan kavramlar üzerine felsefe yaparlar. Çocukların yaşamlarıyla ilintili, ilgi çekici ve onları düşündürmeye yöneltecek uyarıcılar bu sürece eşlik eder. Çocuklar için felsefe, başta eleştirel düşünme olmak üzere yaratıcı düşünme, özenli düşünme ve işbirliğine dayalı becerileri geliştirir. Çocuk kitaplarından yararlanılan bu süreç, aynı zamanda çocukların dil becerilerine de katkı sunar. Öğretmen, sorularıyla çocukları düşündüren, çocukların birbirlerinin görüşleri üzerine fikir yürütmelerini sağlayan, tartışmayı yönlendirecek ya da tartışmayı derinleştirecek çeşitli yöntem ve teknikleri kullanan bir rehberdir.